Author :
Abstract
Tazminat hukukunun amaçlarından birini haksız fiil neticesinde meydana gelen zararın giderimi oluşturmaktadır. Haksız fiilin meydana gelmesi belirli şartlara bağlanmakta olup yine belirli koşullara bağlanan ve baskın görüşe göre irade beyanı olarak kabul edilen geçerli bir rızanın varlığı haksız fiilin oluşumuna engel olmaktadır. Rızanın irade beyanı niteliğinde olması irade beyanına ilişkin özellikleri incelemeye tabii tutmayı gerekli kılmaktadır. Hukuki niteliği oldukça tartışmalı olan rıza kavramının geçerli rıza kapsamında olması fiili hukuka uygun hale getirdiğinden fiil tazminat yükümlülüğünü meydana getirmemektedir.
Rızanın geçerlilik şartlarını taşımaması durumunda meydana gelen geçersiz rıza TBK Madde 52’ye göre tazminatta indirime gidilmesine neden olmaktadır. Geçersiz rızanın tazminatta indirime gidilmesine sebep olmasının temelini kişinin bireysel menfaati iradesine bakılmaksızın korunsa dâhi kişi bu korumadan vazgeçtiğinde, tam korumadan faydalanamayacağı, irade beyanının bulunmasına rağmen bu iradenin şekle aykırılık, yasal temsilcinin izni/icazeti, irade sakatlığı, gibi sebeplerle sakat olduğu durumlar ile hiç iradesinin bulunmadığı durumlar arasındaki farktan dolayı kanun koyucunun menfaat dengesini tesis etme isteği, kişinin iradesi ile meydana gelen zararların iradesi dışında meydana gelen zararlar kadar ağır olmayacağı, rıza varsa failin zarar verme konusundaki kusurunun daha hafif olacağı düşünce ve amaçları oluşturmaktadır.
Keywords
Abstract
One purpose of the Compensation Law is to avoid damage that has occurred by the tort. The occurrence of a tort is subject to certain conditions, and the existence of valid consent, which is also based on certain conditions and accepted as a declaration of the will according to the dominant view, prevents the occurrence of tort. That consent is a declaration of will requires consideration of the characteristics of the declaration of intention. The fact that the concept of consent, whose legal nature is quite controversial, is within valid consent does not make up the obligation of actual compensation since it makes the act compliant with the law.
In case the consent does not meet the validity conditions, the invalid consent that occurs causes a reduction in the compensation according to Turkish Law of Obligations, Article 52.
Even if the basis of invalid consent leads to a reduction in compensation, even if the individual's interests are protected regardless of his/her consent when the person gives up this protection, he can not benefit from this protection, despite the declaration of consent, this consent is contrary to the form, the consent/execution of the legal representative, the impairment of the consent, etc. The desire of the legislator to establish the balance of interests due to the difference between the situations in which he is not present makes up the thoughts and purposes that the damages incurred by the will of the person will not be as severe as the damages incurred out of his and that if there is consent, the perpetrator's fault in causing harm will be lighter.
Keywords
- AKINCI, Şahin:Organ Nakillerini Güçleştiren Hukuki Problemler- Bazı Çözüm Önerileri, Erzincan Sağlık Hukuku Sempozyumu, Yetkin Yayınları, Ankara2007 (Kıs. Organ).
- AKINTÜRK, Turgut /ATEŞ, Derya: Borçlar Hukuku Genel Hükümler Özel Borç İlişkileri 28. B., Beta Yayınları, İstanbul 2019.
- AKSAKALLI,Temel R.: “Haksız Fiillerde Maddi Tazminatın Belirlenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009.
- ANTALYA, Gökhan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 1, Birinci Baskıya Ek Tıpkı Basım, Seçkin Yayınları, İstanbul 2017.
- ATAMULU, İsmail: Türk Borçlar Hukukunda Muvazaa, Adalet Yayınevi, Ankara 2017.
- AYSAL, Mert: “Ölüme Bağlı Tasarruflarda İrade Sakatlıkları ve Sonuçları”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009.
- BAŞARA, İzzet /BAŞARA TURAN, Gamze: Borçlar Kanunu Tasarısında İrade Sakatlıkları Cilt 1, Prof. Dr. Fırat Öztan’a Armağan, Turhan Kitabevi, Ankara 2010.
- CASSANİ, Carlotta: “Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Rıza”, Çeviren: Özen, Muharrem; Özen Mustafa, TBB Dergisi,S. 77, 2008.
- ÇAKMUT, Yenerer: Tıbbi Müdahaleye Rızanın Ceza Hukuku Açısından İncelenmesi, Legal Yayıncılık, İstanbul 2003.
- EKİCİ ŞAHİN, Meral: Ceza Hukukunda Rıza, 1. B., oniki Levha Yayınları, İstanbul 2012.EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 25. B., Yetkin Yayınları, Ankara 2020.
- HATEMİ, Hüseyin / GÖKYAYLA, Emre: Borçlar Hukuku Genel Bölüm, 2. B, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2012.
- İstanbul Barosu Borçlar Hukuku Genel Hükümler Konferansları 2, “Prof. Dr. İsmet Sungurbey’e Armağan”, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul 2014.
- KAHRAMAN, Zafer: “Medeni Hukuk Bakımından Hastanın Tıbbi Müdahaleye Rızası”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 1, 2016.
- KAPLAN, İbrahim: Borçlar Hukuku Dersleri, 7. B., Yetkin Yayınları, Ankara 2021.
- KILIÇOĞLU, Ahmet: Borçlar Kanunu Genel Hükümler, 24. B., Turhan Kitabevi, Ankara; 2020.
- KIRKBEŞOĞLU, Nagehan: Türk Özel Hukukunda Kısmi Hükümsüzlük, Vedat Yayıncılık, İstanbul 2011.
- KOYUNCUOĞLU, Tennur: “Zarar Görenin Fiilinin Nitelendirilmesi”,KURTULAN, Gökçe:“Haksız Fiilde Hukuka Aykırılık Unsuru”, MÜHF HAD, C23, 2017, S1. NOMER, Haluk: Borçlar Hukuku Genel Hükümler 17. B., Beta Yayınları, İstanbul 2020.
- OĞUZMAN, M. Kemal /ÖZ, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 2, 15. B., Vedat Kitapçılık, İstanbul 2020.
- OHLY,Ansgar: “Volentinon fit iniurias”- dieEinwilligungiöPrivatrecht, MohrSiebeck, Tübingen, 2012.
- ÖZEL, Çağlar: “Türk Özel Hukukunda Sözleşme Dışı Sorumluluk Olgularına Genel Bakış”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 18, S. 2, 2000.
- POLAT, Alperen: “Sorumluluk Hukukunda Rıza”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018.
- REİOSOĞLU, Safa: Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 23. B., Beta Yayınları, İstanbulŞENYÜZ, Doğan: Borçlar Hukuku Genel ve Özel Hükümler, 6. B., Ekin Yayınları, Bursa 2012.TANDOĞAN, Haluk: Türk Mesuliyet Hukuku, 1961 Yılı 1. Baskıdan Tıpkı B., VedatTERCİER, Pierre, PICHONNAZ, Pascal, DEVELİOĞLU, H. Murat: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 2. B., oniki Levha Yayınları, İstanbul 2020.
- TİFTİK, Mustafa: “Medeni Kanunumuzun 3444 Sayılı Kanun’la Değişik m. 24 f. II Karşısında,Haksız Fiillerden Doğan Tazminatta Bir İndirim Sebebi Olarak Zarar Görenin Rızası”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 6, S. 6, 1993.
- YILMAZ, Battal: “Aydınlatılmış Rıza”, Sağlık Hukuku Digestası, S.1, Ankara Barosu Yayınları, 2009.