OR ART. 684a ÇERÇEVESİNDE TÜRK HUKUKUYLA MUKAYESELİ BİR İNCELEME: KABUK ŞİRKET PAYLARININ DEVRİNİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ
Author :
Abstract
Kabuk şirketler sözleşmelerinde yazılı işletme konusunun gerçekleştirilmesi için herhangi bir kaynak ya da bu konunun gerçekleştirilmesine yönelik daimî bir faaliyetin bulunmadığı şirketlerdir. Bu şirketlerde tüm ticari faaliyetler kalıcı olarak durmuştur. Kabuk şirketler sadece ticaret sicilinde bir kayıt olarak varlığını sürdüren ancak fiilen var sayılamayacak şirketlerdir.
Bir kabuk şirket, daha varlık kazandığı andan itibaren sadece bu amaç için yaratılmış bir hukukî varlık olabileceği gibi; sonradan, şirketin ekonomik faaliyetlerindeki başarısızlık ya da başka sebeplerle bu hale gelmiş ve adeta terk edilmiş bir şirket olabilir. İkinci tür kabuk şirketler, gerçekte var olmayan bir hukuki görünüş yaratmak açısından daha tehlikeli oldukları için hem Türk hukukunda hem İsviçre hukukunda bu tür şirketlerin varlığı şüpheli olarak görülmüş, bu şirketlerin hukuka aykırı işler için bir araç olarak kullanıldığına sıkça tesadüf edilmiş ve her iki hukuk sisteminde de kabuk şirketin sürdürülebilir bir olgu olmadığı düşünülerek, şirketlerin bu şekilde varlığını sürdürmesinin önüne geçilmek istenmiştir. OR Art. 684a hükmü bu tür şirketler borca batık hale geldiklerinde, söz konusu şirketlerin paylarının devrini hükümsüzlük yaptırımına bağlamıştır. İsviçre kanun koyucusunu bu sonucu kabul etmeye götüren tehlikeler Türk hukuku açısından da mevcuttur. Türk hukukunda da kabuk hale gelmiş şirketler, hukuka aykırı olan birçok amacın gerçekleştirilmesi için bazen bir paravan bazen de bir kılıf olarak kullanılmaktadır. TTK’nın geçici yedinci maddesinde özellikleri belirtilen şirketlerin ticaret sicilinden silinmesi için gerekli adımların atılması temin edilmişken, madde kapsamına giren şirket paylarının devir konusu olarak belirlendiği sözleşmelerin hukukî akıbeti incelemeye değerdir.
Bu çalışmada, OR Art. 684a benzeri bir düzenlemenin TTK açısından da gerekli olup olmadığı üzerinde durulacaktır.
Keywords
Abstract
Shell companies are legal entities without assets or active business operations corresponding to the purposes set forth in their incorporation documents. Such companies have ceased all commercial activity on a permanent basis. They survive solely as names in the commercial register, lacking any real substance or operational capacity.
A shell company may either be created with this status from the beginning—intentionally formed for that end—or may turn into one over time as a result of the breakdown of its economic activity or other circumstances, effectively becoming a deserted enterprise. The latter category is considered more problematic since it conveys a misleading legal appearance that does not match the underlying reality. For this reason, both Turkish and Swiss legal systems regard these entities with suspicion, highlighting their recurrent use as instruments of unlawful conduct. Both jurisdictions have taken measures to restrict the continuation of such companies, as they are not considered legitimate or sustainable business forms. According to Article 684a of the Swiss Code of Obligations (OR), any transfer of shares in such insolvent companies is deemed null and void. The concerns behind this Swiss rule are likewise pertinent in the Turkish legal order.
Within Turkish law, shell companies are at times misused as façades to pursue unlawful goals. While Provisional Article 7 of the Turkish Commercial Code (TCC) requires the deregistration of companies showing certain characteristics, the contractual consequences of share transfer agreements involving such entities call for closer examination.
This study will address whether the adoption of a rule comparable to Article 684a of the Swiss Code of Obligations is warranted under the Turkish Commercial Code.
